Orta Çağ İllüstrasyonları: Canavarlar
Dilimize Fransızcadan geçen illüstrasyon kelimesi, resimlerle süsleme, bir kitap içindeki yazıyı açıklayan veya süsleyen resim gibi anlamları karşılamaktadır. Günümüz illüstratörlerinin sentetik boyalarla icra ettiği bu sanat, Orta Çağ’ın Kan ve Aşk Kokan Büyüleyici Havası‘nda binbir zorlukla üretilen bitki ve hayvan menşeili maddeler kullanılarak icra edilmekteydi. Şimdi arzu ederseniz gelin ve birbirinden ilginç canavarları konu alan Orta Çağ illüstrasyonlarına beraber göz atalım…
Teknedeki Denizciyi Çeken Siren
Yalnızlık canına tak etmişti…
Salyangozla Savaşan Şövalye
Tıpkı tavşan gibi, Orta Çağ‘da sıklıkla kullanılan sembollerden bir tanesidir salyangoz. Brunetto Latini‘nin “Le Livre du Trésor” ‘ındaki bu illüstrasyonda, saldırı için atını küçük salyangoza doğru dört nala koşturan bir şövalye görmekteyiz.
Dışkısıyla Düşmanlarına Korku Salan Efsanevi Yaratık: Bonasus
Boğayı andıran kafasıyla göze çarpar Makedonya menşeili Bonasus (Bonacon, Bonnacon). Boynuzlarının kıvrık olması nedeniyle kendini savunamayan bu mitsi hayvan, düşmanlarından kurtulabilmek için dışkısını kullanmak yoluna gitmiş ve gayet de başarılı olmuştur.
Efsanelere göre, peşinden gelen bir düşman sezdiğinde, deriyle teması durumunda ateş etkisi meydana getiren 604 metre etki mesafeli asidik dışkısını bırakmakta ve böylece tehlikeyi tam anlamıyla bertaraf etmektedir Bonasus.
Aslen İlk Çağ menşeili olan Bestiarius (Canavarlar Kitabı) adlı kitabın Latince olan Orta Çağ versiyonunda işte tam da bu anları görmekteyiz: Bonasus karşısında çaresiz kalan bir savaşçı.
Cehennem Ağzı
Kim bilir hangi yasağı çiğnediler…
Papaz Şeytanlarla Savaşıyor
Buradan da kovuldunuz…
Baharın gelmesiyle bahçelere, parklara doluşan şeytanlar başlarına geleceklerden habersizce eğlenmekteler; zira tercih ettikleri bahçenin bir kilise mülkü olduğuna dair bilgileri yok. Onları camdan gören din adamı Kaptan Mağara Adamı’nın elindekine benzeyen sopasıyla ansızın çıkageliyor, sonrası ise malum…
Smithfield Decretals adlı el yazmasında yer alan bu eğlenceli illüstrasyonda, şeytanlarla mücadele eden bir rahibi görmekteyiz (MS 1300).
Uzaylılar
İlginçtir; bu uzaylılar diğerlerinin aksine pek bir sempatik. Orta Çağ’ın uzaylı algısı, Haktan Akdoğan‘la aynı çizgide olsa gerek…
Dalmaçya Deniz Canavarı
Van Gölü Canavarı‘nı araştıran Sadettin Teksoy, bu konu üzerine de eğilir mi dersiniz?
Çocuğunu Emziren Sentor
Sentor olsanız da bir annesiniz…
Uçsuz bucaksız yeşilliğin envaiçeşit çiçek rengiyle kucaklaşarak nefes kesebilecek müthişlikte bir görüntüye sebebiyet verdiği yer, yani Kuzey Yunanistan‘daki Pelion Dağı zirveleri. Dionysos‘un şarapları kızıllığıyla adeta büyülemekte sentorları. Kendilerini o denli kaptırıyorlar ki bu büyüye, Yunanistan‘da ne kadar bakir erkek varsa kaçırıyor ve teker teker beraber oluyorlar. Sonrasını ise tahmin edebilirsiniz…
Unicorn
Orta Çağ’da Unicorn avlamak için kullanılan bir tuzaktır bakireler; bekaretin cazibesine dayanamayan bu mitolojik canlılar süt içmek için kızların göğüslerine yapışır ve daha sonra uyuya kalırdı. Karşınızda saflığı bekaretten ibaret sanan Unicorn’un kandırılışına dair bir illüstrasyon:
Uçan Yeşil Penis Canavarı
”Fly me to the moon
Let me play among the stars…”
Son olarak Orta Çağ‘ın ilginç illüstrasyonlarından birisi: 12.yy.da yazılmış, zamanın hukuk ilmi uzmanlarının “resmi hukuk kitabı” olarak eğitimde yararlandığı bir kilise hukuk kitabıdır Decretum Gratiani (Concordia discordantium canonum, Concordantia discordantium canonum).
“Uçan Yeşil Penis Canavarı” olarak adlandırılan bu illüstrasyon için, cinsel yaşamlarını sınırlandıran rahip ve rahibelerin bilinçaltlarının dışa vurmuş hali diyebiliriz sanırım.
